شركتهاي سرمايه گذاري با سرمايه باز
تاريخچه پيدايش اين صندوقها به قرن نوزدهم در اروپاو بطور خاص انگلستان برميگردد . The Foreign Colonial Government Trust اولين صندوقي بود كه در سال 1868 در لندن ايجاد شد.
تا سال 1920 در امريكا اغلب افراد طبقه متوسط جامعه تمايل داشتند پس انداز خودرا يا دربانكها نگهداري كنند و يا مستقلا به خريد سهام يك شركت خاص اقدام نمايند ؛ و سرمايه گذاري در بازار سرمايه فقط به طبقه ثروتمند جامعه اختصاص داشت .
از سال 1924 با ايجاد تراست ماساچوست و سرمايه گذاري در 45 سهام مختلف به ارزش 50000دلار اولين شركت سرمايه گذاري با سرمايه باز ايجاد شد. كه ميتوان گفت انقلابي را در سرمايه گذاري و شركتهاي سرمايه گذاري ايجاد كرد .
رفته رفته با توسعه اين صندوقها و همراه آن بحران شديد بازار بورس در سال 1929 و بحران شديد اقتصادي لزوم وضع قوانيني براي حمايت از سرمايه گذاران و قانونمند كردن بازارهاي مالي واوراق بهادار ديده شد.
صنعت سرمايه گذاري مالي مشترك در دهه هاي اخير رشد بي سابقه اي را تجربه كرده است . بويژه در دهه 90 بواسطه افزايش شديد ارزش داراييهاي مالي در كشورهايي نظير امريكا و از طرفي هزينه فرصت پايين چنين نوع سرمايه گذاري(خصوصا براي سرمايه گذاران كوچك) اين صنعت هم از نظر حجم داراييه و هم تعداد مشتريان شديدا متحول شد . به عنوان مثال در امريكا در انتهاي سال 2000 بيش از 7100 شركت سرمايه گذاري مشترك اوراق قرضه و سهام با حجم كل دارايي معادل 12/5 تريليون دلار ايجاد شدند و اگر شركتهاي سرمايه گذاري بازار پول را نيز به آن اضافه كنيم ،اين تعداد به چيزي حدود 8200 و دارايي آن به بيش از 6.97 تريليون دلار ميرسد .علاوه بر مزاياي خاص اين شركتها عامل مؤثر ديگر بر رشد اين شركتها بكارگيري آنها در انواع خاصي از صندوقهاي بازنشستگي ميباشد .
در حال حاضر شركتهاي سرمايه گذاري در امريكا پس از بانكها و نهادهاي سپرده پذير دومين مؤسسه مالي از نظر حجم داراييها به شمار مي آيند .
ماهيت شركتهاي سرمايه گذاري با سرمايه باز :
واسطه هاي مالي هستند كه منابع مالي افراد و شركتها را با هم جمع كرده و آنها را در سبد متنوعي از داراييهاي مالي نظير سهام ،اوراق قرضه و ابزارهاي بازار پول سرمايه گذاري ميكنند . اين شركتها (ويا صندوقها ) همواره آماده بازخريد سهام شركت از سهامداران و هم چنين عرضه سهام جديد به متقاضيان هستند .
اين شركتها همانند ديگر واسطه هاي مالي نظير بانكهاي تجاري ، شركتهاي بيمه و صندوقهاي بازنشستگي با فروش محصولات مالي خود به اشكال مختلف سرمايه گذاري – نظير حسابهاي سپرده ، سهام شركتهاي سرمايه گذاري با سرمايه باز, …- منابع لازم سازمانهاي دولتي ،شركتها ، خانوارهاي متقاضي وام و ... را تأمين مي كنند .در واقع اين واسطه ها داراييهاي نقد مشتريان خود را به شكل اوراق بهادار و يا وام تبديل مي كنند .
صندوقهاي سرمايه گذاري مشترك نقش قابل توجهي را در تصميم گيري سرمايه گذاري اقشار جامعه ايفاء مي كنند . هم چنين اين صندوقها و حجم فعاليت ان تأثير بسزايي بر بازار سرمايه دارد كه طبيعتا هر چه سهم اين صندوقها از كل داراييهاي مالي اين بازار بيشتر باشد، اين نقش بيشتر خواهدبود.
مزايا :
1- اين صندوقها فرصتهاي مناسبي را براي سرمايه گذاران خرده پا (كوچك) با سرمايه كم براي سرمايه گذاري در مجومعه متنوعي از اوراق فراهم مي آورد .
2- استفاده از صرفه هاي مقياس در كاهش هزينه هاي معاملات و كميسيون نسبت به زماني كه شخص به تنهايي به خريد اين اوراق اقدام ميكند .
3- تنوع اوراق موجب كاهش ريسك سرمايه گذاري در اوراق بهادار خواهد شد ، به گونه اي كه با تركيب مناسبي از اورق ضرر برخي اوراق با سود برخي ديگر جبران ميشود .
4- اين صندوقها از تجمع داراييهاي مالي بازار ثانويه در دست گروه معدودي از سرمايه گذاران كلان در اين بازارها جلوگيري كرده و ميتواند بعنوان عاملي جهت هموارتر نمودن نوسانات بازار در نتيجه بروز عرضه وتقاضاي كاذب ناشي از سياستهاي سوداگران اين بازار را فراهم نمايد .
ساختار هزينه :اين شركتها از نظر نوع هزينه ها به دو دسته صندوقهاي با هزينه سربار و بدون هزينه سربار تقسيم ميشوند . صندوقهاي با هزينه سربار اصولا كميسيون بالايي – حدود 5/8 % - را بابت فروش سهام از مشتري دريافت مي كنند . اگرچه در قبال آن خدمات مشاوره اي سرمايه گذاري خاصي را متناسب با شرايط خاص هر سرمايه گذار ارائه مي دهند . اين هزينه ها يكبار و براي هميشه دريافت ميشود .
گروه ديگر اين شركتها هيچگونه هزينه سرباري دريافت نمي كنند و در مقايسه با شركتهاي قبلي مورد استقبال بيشتر قرار گرفته است بطوريكه در امريكا سهم اين شركتها از 30% در سال 1979 به60% در سال 2000 رسيده است و به نظر ميرسد اين روند افزايشي ادامه داشته باشد . اين امر باعث شده كه بسياري از شركتهاي با هزينه سربار نرخ كميسيون را به حدود 5/3 –3 %كاهش دهند .
انواع صندوق :
شركتهاي سرمايه گذاري متفاوتي با اهداف سرمايه گذاري متفاوت وجو دارند . هدف سرمايه گذاري هر صندوق در متن قرارداد آن قيد ميشود . بطور كلي اين صندوقها را از نظر نوع سرمايه گذاري ميتوان به 4 گروه اصلي صندوقهاي سهام ،اوراق قرضه ، چند منظوره و بازار پول تقسيم كرد . به جز صندوقهاي بازار پول كه عموما كوتاه مدت ميباشند ديگر صندوقها اصولا ماهيتي بلند مدت دارند .در هريك از طبقه بندي هاي مذكور طيف وسيعي از صندوقها با اهداف گوناناگون و تمركزبر بخشهاي يا كشورهاي خاص و ... وجو دارند . برخي از آنها بسيار ريسك پذير بوده و به دنبال بيشترين بازده در كوتاه مدت ميباشند ، برخي ديگر به دنبال منفعت ناشي از افزايش سرمايه در ميان مدت و بلند مدت ميباشند ،برخي ديگر به دنبال كسب يك درآمد ثابت و مشخص ادواري هستند و ...
ساختار صندوق :
اين شركتها ميتوانند در قالب يك شركت و يا يك تراست تجاري ايجاد شوند. با خريد سهام منتشره اين صندوق توسط اشخاص حقيقي و حقوقي منابع نقدي بدست آمده مجددا صرف سرمايه گذاري در خريد داراييهاي مالي جديد متناسب باهدف صندوق ميشود و به اين ترتيب بر حجم صنوق و سرمايه آن افزوده ميشود .
اين شركنها اصولا مديريت برون سازماني دارند . در واقع اين شركتها داراي كاركنان زياد به شكل سنتي نميباشند اين شركتها اصولا فعاليتهاي خاص خود را ازجمله بازاريابي ،توليد ،حسابداري ، مديريت و ... در قالب قراردادهاي مختلف انجام ميدهند.
سهام داران اين شرکت ها ـ برخلاف دارندگان اوراق مشاع در صندوقهاي سرمايه گذاري مشاع وهمانند سهامداران ديگر شركتها ـ اين سهامداران نيز از حق رأي برخوردارند ؛ ازجمله حق انتخاب مديران . هم چنين تغيير در اهداف صندوق و سياستهاي كلي بايد با نظر موافق اكثريت سهامداران صورت گيرد .