معامله گران سنتى «بازار شادآباد» كه سال گذشته نتوانستند در اراده دولت براى راه اندازى «بورس فلزات» خللى ايجاد كنند، اكنون كه معادلات بازار را آن طور كه مى خواهند، نمى بينند، لب به انتقاد گشوده اند. برخى از آنها معتقدند، كارگزاران بورس فلزات قيمت ها را دست كارى مى كنند و عده اى ديگر مى گويند بازار عرضه انحصارى است اما تقاضا رقابتى. اين روزها بر شدت انتقادات افزوده شده و كار به جايى رسيده كه «بازار شادآباد» عليه بورس فلزات شمشير را از رو بسته است.دست كارى در قيمت ها يا تبانى، موضوعى نيست كه در بازارهاى متشكل كالا يا اوراق بهادار، به كرات اتفاق نيافتاده باشد اما اجراى آن قطعاً به معادلاتى نياز دارد كه به نظر نمى رسد بتوان به راحتى آن را در ساختمان خيابان سپهبد قرنى، پياده كرد.موضوع مخالفت با كاركردهاى بورس فلزات چيزى نيست كه بتوان آن را ناديده گرفت.
اما اينكه منتقدان چگونه و به چه قيمتى پيروز ميدان باشند، موضوعى است كه پاى مصالح ملى ما را هم به ميان مى كشد. بورس فلزات تهران، تابستان سال گذشته با هزاران اگر و اما تاسيس شد.مردان اول قطب هاى مخالف اقتصاد ايران (بازرگانى، صنعت و اقتصاد) تابستان سال گذشته زير يك سقف متحد شدند و بازارى را افتتاح كردند كه در نوع خود بى نظير بود. اين بازار هنوز يك ساله نشده و قطعاً كاستى هايى دارد. اما شيوه برخوردها نبايد به گونه اى باشد كه اساس آن را زير سئوال ببرد.
گذشته از بازار اوراق بهادار، بورس فلزات، تنها نماد و نشانه از اقتصاد آزاد است.چرا بايد با اين بازار به شيوه هاى سنتى برخورد كرد.احمد صادقى دبيركل بورس فلزات روز جمعه حاضر مى شود كه به سئوالات ما پاسخ دهد.او مى پذيرد كه كاستى هايى در بازار زير مجموعه اش وجود دارد. او مى خواهد كه عملكرد بورس فلزات به نقد منصفانه اى گذاشته تا كاستى ها مطرح و در جهت رفع آن گام برداشته شود. اظهار نظرهاى او را بخوانيد.
•منتقدان، بدجورى شما را تحت فشار قرار داده اند، فكر مى كنيد فشار ها به چه دليل فزونى يافته است؟
طبيعى است قيمت ها كه گران مى شود، به عده اى فشار مى آيد. بخشى از نارضايتى ها به همين برمى گردد، اما بخشى ديگر آن هم نارضايتى افرادى است كه در چرخه توزيع، دچار مشكل شده اند.
•گران شدن قيمت فولاد چه ربطى به بورس فلزات دارد؟
همين را بگوييد ربطى به ما ندارد. اصلاً در هيچ كجاى دنيا به بورس ها، ارتباطى ندارد.اما جالب است بدانيد كه قيمت هاى انواع تير آهن ثبت شده در فروردين ماه امسال از قيمت هاى سال۸۲، كمتر است.گذشته از آن، شرايط بازار آهن در ايران به گونه اى شكل گرفته كه به طور كاملاًً روزانه، قيمت ها با بازار هاى بين المللى، مطابقت پيدا مى كند. در بازار محصولات پتروشيمى هم همين طور است. در طلا، ارز و همه نوع كالا، مناسبات به همين گونه است. آنها كه فكر مى كنند افزايش قيمت ها تقصير بورس فلزات است، با كاركرد آن آشنايى ندارند.
•پس چرا توليد كنندگان ناراضى هستند؟
سال گذشته ما موفق شديم قرارداد «سلف» را در بورس فلزات به جريان بيندازيم. با وجودى كه اين شيوه دادوستد قبلاً هم در بازار آهن، رايج بوده، اما ناآشنايى خريداران و فروشندگان با كاركرد اصلى آن، موجب شد كه معادلات آنها به هم بخورد. مثلاًً توليد كننده، سال گذشته محصولات خود را به قيمتى واگذار كرد كه الان چند درصد گران تر شده است. در اين جريان، سلف به سود خريداران و مصرف كنندگان تمام شد و تا حدودى به زيان توليد كنندگان. اين قاعده اى است كه همه بايد به آن تن بدهند.
•قبلاً بين توليد كننده و مصرف كننده فولاد «واسطه ها» وجود داشتند، آيا در پروسه خريد و فروش فعلى، جايى براى واسطه ها وجود دارد؟
ببينيد قواعد بازار ما در بورس فلزات، براساس قواعد «حراج» تنظيم شده. در گذشته پروسه خريد و فروش شفاف نبود و واسطه ها سود هاى كلانى مى بردند اما اكنون شرايط به گونه اى است كه حاشيه سود واسطه ها، به حداقل رسيده است. در حقيقت، زمانى كه معادلات آنها به هم مى خورد، نارضايتى شكل مى گيرد. باور كنيد، بورس شرايطى فراهم كرده كه قيمت آهن در شفاف ترين شكل ممكن دست مصرف كننده مى رسد.
•اما قيمت ها افزايش يافته، اين را اتحاديه آهن فروشان مى گويد.
قيمت آهن تحت تاثير بازار هاى بين المللى شكل مى گيرد. زمانى كه قيمت ها در بازار بين المللى افزايش مى يابد، طبيعى است كه بازار ايران هم تحت تاثير قرار گيرد. گذشته از آن، زمانى كه در بازار حراج، تقاضا افزايش پيدا مى كند، طبيعى است كه قيمت ها بالا مى رود. در حالى كه باور كنيد اگر بورس فلزات نبود، قيمت ها سرسام آور رشد مى كرد.
•اصولاً انتقاد ها، در چه قالبى شكل مى گيرد، از افزايش يا بر عكس كاهش؟
من هم نمى دانم. عده اى دنبال افزايش قيمت هستند و عده اى دنبال كاهش قيمت.زمانى كه حرف از خريد مواد اوليه است، همه ارزان مى خواهند اما وقتى كه محصول تمام شده را عرضه مى كنند، آن را گران مى فروشند.در حقيقت، دامنه مخالفت ها با بورس فلزات يكسو و يك دست نيست.
•ديدگاه شما چيست و اصلاً چه پاسخى به منتقدان مى دهيد؟
نخست اينكه ما در بورس فلزات، وظيفه اى براى دفاع از حقوق مصرف كننده و يا توليد كننده نداريم. ما قانون كلاسيك بورس كالا را رعايت مى كنيم. وظيفه ما ايجاد بستر لازم براى دادوستد شفاف است.بهتر بگويم وظيفه ما كشف صحيح قيمت ها است.
آنها كه گمان مى كنند ما بايد وظيفه تنظيم بازار يا حمايت از حقوق ديگران را بر عهده داشته باشيم، با كاركرد بورس، آشنايى ندارند. اما بايد تاكيد كنم كه عملكرد فعلى بورس فلزات مورد تاييد وزارت بازرگانى و سازمان هاى زيرمجموعه آن قرار گرفته است.علاوه بر آن از فعاليت بورس فلزات تهران، هنوز يك سال بيشتر نگذشته است ما در حال مطالعه هستيم كه ببينيم كار ما تاكنون، چه ايراد ها و چه نقص هايى داشته است.
و در تشريح دستاورد ها، بايد بگويم، منحنى هاى ما نشان مى دهد كه قيمت ها با نرخ هاى بين المللى، مطابقت كامل دارد. قبلاً نرخ ها در ايران دو ماه يا سه ماه پس از تغييرات بين المللى تغيير مى كرد، اما اكنون همه چيز به روز است. به هيچ جور ديگرى نمى شد، اين بازار را با رفتار هاى بين المللى، همراه كرد.
•اما عنوان مى شود كه عرضه ها در بورس فلزات انحصارى است اما تقاضا رقابتى. در اين مورد چه ديدگاهى داريد؟
نه، اين را هم قبول نداريم، به فهرست ما نگاه كنيد، گذشته از شركت هاى داخلى كه محصولات خود را عرضه مى كنند، شركت هاى «MMK» و دو شركت ديگر از روسيه، از آفريقا و لهستان هم محصولات خود را عرضه مى كنند.
اما اگر بپذيريم كه در عرضه محصولات داخلى انحصار وجود داشته باشد، اين را بايد از دولت، پرسيد. بخش خصوصى الان حدود ۵/۱ ميليون تن عرضه مى كند.فكر مى كنم بايد شرايطى فراهم كرد كه همه محصولات شركت هاى دولتى در اين بازار عرضه شود.
•در مورد دستكارى قيمت ها چطور؟ ظاهراً از سوى اتحاديه آهن فروشان عنوان شده بود كه كارگزاران بورس فلزات، قيمت ها را دستكارى مى كنند.
شما چرا باور مى كنيد. اين نكته، اشتباهى بود كه از طرف يك مسئول اتحاديه آهن فروشان عنوان شد و يك همكار شما (خبرنگار) آن را مطرح كرد. من تعجب مى كنم، آيا مى شود در حضور اين همه آدم در تالار معاملات و با وجود تابلوهاى روشن و در خصوص آن همه كارگزار در قيمت ها دستكارى كرد؟ما هيأت نظارت داريم كه بالاى سرما ايستاده و نظاره گر همه چيز است.
•در نهايت اختلاف نظرها با بازار سنتى به كجا خواهيد رسيد؟
اين اختلاف نظر جدى نيست. ما آنها را قانع مى كنيم كه در مواردى دچار افراط شده اند. گذشته از آن ما هم دنبال فرمول هاى رايج بورس هاى كالا خواهيم رفت. سعى مى كنيم روابط اقتصادى در بازار فولاد را از گذشته منطقى تر كنيم.
•بر اساس چه برنامه هايى؟
در ادامه سياست هاى قبلى، قصد داريم، با ارتقاى سطح داد و ستدها، موانع و نواقصى احتمالى گذشته را برطرف كنيم. قطعاً ارتقاى سطح علمى همه بازيگران بازار، ما را در بهبود فضاى داد و ستدها همراهى خواهد كرد.
•اما شما با مشكلات بزرگ ترى هم مواجه خواهيد شد. مشكلاتى كه قطعاً، اساس بورس فلزات را با اگرها و اماها، همراه خواهد كرد.
چه مشكلاتى؟
• استيلاى تفكرات محافظه كارانه اى كه بر مجلس و دولت آينده چيره خواهد شد.
چرا فكر مى كنيد كسى بايد با اين پديده (بورس فلزات) برخورد داشته باشد؟
• هسته اصلى تشكيلات آنها را، صاحبان نفوذ بازار تشكيل داده اند. شايد آنها خيلى با كاركرد بورس فلزات. موافق نباشند.
نه اين طور نيست. كسى مخالف كاركرد بورس فلزات نيست. در راه اندازى اين بازار متشكل، همه چهره هاى ملى دست داشته اند. اين بورس قانونى است و مشكلى براى ادامه حيات ندارد. اين سئوال فقط از ذهن خبرنگاران روزنامه ها ممكن است، تراوش كند. شما همه چيز را از دريچه سياست مى بينيد. چرا فكر مى كنيد، مجلس آينده بايد با بورس فلزات مشكل داشته باشد؟
• پس برنامه ها را با قدرت ادامه خواهيد داد. آن هم در شرايطى كه شايعه استعفا و جايگزينى شما مطرح شده است.
اين شايعه را من نشنيده ام. شايد شما سرمنشاء آن باشيد...
• از شوخى گذشته، چه برنامه هايى در دست تدوين و يا پيگيرى داريد؟
در ادامه سياست هاى قبلى، نخست راه اندازى بورس منطقه اى فلزات در اصفهان و احياناً شهرهاى ديگر در دستور كار ما قرار دارد.دوم اينكه مصمم هستيم كه روى و سرب را در چرخه بازار فلزات و سيمان و طلا را در كالاهاى مصرفى و در نهايت محصولات پتروشيمى را هم در چرخه داد و ستدهاى بورس كالا، وارد معاملات كنيم.
• چه زمانى سيمان وارد بورس خواهد شد؟
سازمان بورس فلزات، طرح هاى مطالعاتى آن را نهايى كرده و شرايط هم مهيا شده است. در نهايت دولت بايد تصميم گيرى كند كه آيا سيمان وارد معادلات اقتصاد آزاد بشود يا خير. من فكر مى كنم بعد از آزادسازى قيمت ها، دچار افت شود.
• محصولات پتروشيمى چطور؟
جلسات متعددى با مسئولان وزارت نفت و سازمان ملى پتروشيمى برگزار شده و باز ما آماده ايم تا محصولات پليمرى و محصولات پايين دستى صنعت پتروشيمى را وارد بورس كنيم. و البته شمش طلا هم در فهرست ما قرار دارد كه فكر مى كنم تا پايان سال وارد چرخه داد و ستدها مى شود.در مجموع با اينكه به نظر مى رسد اعضاى كانون كارگردانان با اجراى چنين قوانين و مصوباتى قصد كمك به سينماى ايران را دارند، اما اين كار در آينده نتايج چندان جالبى را همراه نخواهد داشت.
محمد طاهرى- شرق